بسمه تعالى
پروردگار متعال در هر عصرى از اعصار، جهت هدايت ابناى بشر، انبياى عظام و رسولان فراوانى چون حضرت آدم ، نوح ، موسى و عيسى - عليهم السلام - همراه با كتب آسمانى و احكام و قوانين الهى ، ارسال داشته است ، تا اينكه پيامبر عظيم الشاءن اسلام حضرت محمد بن عبداللّه (ص ) به پيامبرى مبعوث شد و قرآن ؛ اين معجزه ابدى و مكمل اديان سلف براى هدايت انسانها نازل گشت . رسول خدا با 23 سال زحمات طاقت فرسا توانست مكتب متعالى اسلام را در شبه جزيره حجاز استقرار بخشيده و از سران برخى از امپراطوريهاى معروف آن عصر نيز دعوت به اسلام نمايد و بدين وسيله نور پر فروغ اسلام و قرآن را در سراسر گيتى پرتو افكن نمايد.
تنها فرقه ممتاز اسلام - كه از صدر اسلام تا به حال از موفقيت و جايگاه خاص خويش دفاع نموده - ((فرقه ناجيه تشيع )) مى باشد كه پيروان حقيقى اهل بيت عصمت و طهارت بوده و احكام نورانى اسلام و قرآن را تنها از اهل بيت پيامبر گرفته و فقط قول آنان را حجت مى دانند.
بحمداللّه با انقلاب اسلامى در ايران ، ((تشيع )) قوت و جان تازه اى گرفت و علما و انديشمندان شيعى از اين فرصتهاى به دست آمده ، حداكثر استفاده را برده و با تمام توان و امكانات خويش با بيان و قلم ، در نشر معارف اصيل شيعه همت گماشته و نكات مبهم و اتهامات ناجوانمردانه مغرضين و بدخواهان را پاسخهايى مناسب دادند و گرد و غبار فراوانى را كه از سوى منحرفين و بدخواهان بر روى تشيع نشسته بود، زدودند.
يكى از متفكرين و انديشمندان ممتاز جهان اسلام ، مرحوم علامه طباطبائى - رضوان اللّه تعالى عليه - است كه در طول عمر پر بركت خود با تاءليف كتابهاى فراوان و رساله هاى عديده و تربيت شاگردان ممتاز و برجسته ، خدمات فراوانى به جهان تشيّع نموده است . يكى از آثار مفيد و بسيار ارزشمند آن مرحوم ، كتاب ((شيعه در اسلام )) است كه مكرر طبع شده و مورد استفاده علاقه مندان داخل و خارج كشور قرار گرفته است .
اين كتاب اساسا براى معرفى تشيع در مغرب زمين تاءليف شده چرا كه اغلب مطالعات و تحقيقات انديشمندان مغرب زمين پيرامون شيعه ، عارى از تعصب و غرض ورزى نيست ؛ چون مصادر تحقيقى آنان از اهل سنت و يا از فرقه منحرف اسماعيليه مى باشد.
لازم به ذكر است كه اين كتاب ، توسط يكى از شاگردان استاد، به زبان انگليسى ترجمه شده و مدتى نيز در آمريكا در سطح دانشگاهى تدريس شده است . از ويژگيهاى ديگر اين كتاب اين است كه مرحوم علامه (ره ) بدون كوچكترين اهانت به اهل سنّت و جماعت ، به دفاع از مبانى و اصالت شيعه و بيان علل پيدايش آن برآمده و بر اين عقيده استوار است كه نشان دهد ((تشيّع )) تنها مذهب صحيح اسلام مى باشد و اين مهم را با بيانى بسيار ساده و روان به انجام رسانيده است . ما مطالعه اين كتاب را بسيار مفيد و سودمند مى دانيم .
اين دفتر، بعد از بررسى ، ويرايش ، مقابله و اصلاحاتى چند، آن را طبع و در اختيار علاقه مندان قرار مى دهد، اميد است مورد قبول خداوند متعال قرار گيرد.
دفترانتشارات اسلامى
وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم
پيشگفتار به قلم يكى از شاگردان استاد
كتابى كه اكنون از نظر خواننده مى گذرد، جزئى از طرحى است كه جهت معرفى ((تشيع )) در مغرب زمين تحقق پذيرفته است . گرچه در طى قرن گذشته ، دانشمندان مغرب زمين ، مطالعات زيادى در باره جوانب مختلف اسلام و تمدن اسلامى انجام داده اند، اما اكثر اين آثار با نهايت تعصب و غرض انجام گرفته و در آنها كوشش در تحريف اسلام ديده مى شود.
وانگهى تقريبا تمام منابع اروپائيان در تحقيقاتى كه در باره اسلام انجام مى گيرد، از منابع اهل تسنن است و هرگاه از قرآن ، حديث ، سيره نبوى ، فقه و كلام سخن به ميان مى آيد، معمولاً مقصود همان نظر اهل سنت و جماعت است و حتى اين نظر نيز اغلب تحريف يافته و مغرضانه بيان شده است .
در آثار موجود به زبانهاى اروپايى ، تشيع به صورت يك فرقه فرعى معرفى شده و تمام ديد و علت وجودى آن به يك نزاع صرفا سياسى و اجتماعى تقليل يافته و كمتر به علل دينى كه باعث پيدايش ((شيعه )) گرديد، توجه شده است ، حتى در تحقيقات در باره ((شيعه )) به طور كلى باز سهم اساسى از آن ((اسماعيليه )) است ! و ((شيعه دوازده امامى )) حتى به اندازه مكتب اسماعيلى مورد نظر قرار نگرفته است !!
شايد سوابق تاريخى مغرب زمين ، علت اصلى اين محدوديت باشد. غرب تا كنون دو بار با اسلام تماس مستقيم داشته است ، با اعراب در اندلس و صقليه (سيسيل ) و با اتراك در شرق اروپا و در هر دو مورد تماس با اسلام به صورت سنى آن بود و رابطه با ((تشيّع )) محدود به روابط نسبتا سرّى و محدود با برخى حوزه هاى اسماعيلى در فلسطين در جنگهاى صليبى و شايد در برخى مراكز اندلس گرديد.
مغرب زمين ، هيچگاه قبل از دوران جديد با عالم تشيّع و مخصوصا ايران شيعى ، تماسى نداشت و با فرهنگ ايران اسلامى نيز براى اولين بار در هند آشنا شد.
به هر حال ، به اين علل و شايد جهت كوشش غربيان در تحقير آن جوانب از اسلام كه جنبه عقلى آن قوى است ، تشيّع هيچگاه چنانكه واقعا در تاريخ اسلام وجود داشته و هنوز نيز مذهب دهها ميليون فرد ايرانى و عرب ، پاكستانى و هندى و غيره را تشكيل مى دهد، خارج از جهان پيروان اين مذهب شناخته نشده است و در مغرب زمين همان نظر مستشرقان قرن گذشته كه ((تشيّع )) را يك بدعت ! در اسلام مى دانستند در اكثر محافل پذيرفته شده و حتى برخى ، تشيّع را اختراع عده اى دشمنان اسلام در قرون بعدى مى دانند. نگاهى به چند كتاب معروف موجود كه يا مربوط به تشيّع مى باشد و يا در آن اشاره اى به تشيّع شده است ، جهت اثبات اين ادعا كافى است .
با توجه به اين زمينه و نحوه تفكر جديدى كه به تدريج بر تحقيق در باره اديان در مغرب زمين و مخصوصا در ممالك ((انگلوساكسون )) حكمفرما مى شود، ضرورت يك سلسله تحقيقات اصيل در باره شيعه ، هر روز بيشتر احساس مى شود.
بعد از جنگ بين المللى ، به تدريج در آمريكا و سپس در انگلستان به اين نكته برخوردند كه بهترين معرف يك دين ، فردى است كه از درون آن دين به آن مى نگرد و صرف توصيف ((عينى )) يك دين مخصوصا توسط كسى كه يا اصلاً به دين اعتقاد ندارد و يا دين خاصى را كه مورد مطالعه اوست ، از بدو امر مطرود و بى اساس مى شمارد، به هيچ وجه كافى نيست .
كشف اين حقيقت تواءم با احتياج روز افزون خواص متفكران مغرب زمين و مخصوصا جوانان به استفاده از اديان مشرق زمين جهت پر كردن خلا اى كه به علت تضعيف مسيحيت و غلبه عجيب ماديگرى در اروپا و آمريكا پيش آمده است ، باعث شد كه در آمريكا به تدريج مراكزى به منظور تحقيق اصيل در اديان تاءسيس گردد و حتى المقدور از دانشمندان و ماَّخذ خود اديان جهت درك آنها استفاده شود، البته اسلام به طور كلى و تشيّع بالا خص نمى توانست كاملاً از اين امر مستثنا باشد.
يكى از صاحب قدمان و پيشكسوتان در اين نهضت پرفسور كنث مورگان (Morgan Kenneth) دانشمند آمريكايى و استاد دانشگاه كوليگت (Colgate) است كه مدتى از عمر خود را در مشرق زمين گذرانيده و رابطه مستقيم با بسيارى از برجسته ترين علما و استادان و بزرگان معنوى تمام اديان شرقى داشته است .
اين استاد كه شهرت او در جهان اسلامى بيشتر به علت تنظيم كتاب ((اسلام صراط مستقيم )) است كه توسط گروهى از دانشمندان مسلمان نوشته شده است و استاد محمود شهابى نيز ((فصل تشيع )) آن را نگاشته اند، چندين سال پيش ، مركزى در دانشگاه ((كولگيت )) جهت اجتماع نمايندگان اصيل اديان جهانى تاءسيس كرد و خود اكنون رياست آن را عهده دار است و گروهى دانشجوى برجسته را در تاريخ اديان ، راهنمايى مى كند.
پرفسور مورگان ، همواره در چاپ منابع مهم اديان شرقى و معرفى آنها به غربيان از نظرگاه اصيل پيروان واقعى اين اديان كوشيده است .
هنگامى كه هشت سال پيش براى بار اول راقم اين سطور از اين مركز ديدن كرد، سخن از كمبود كتب اصيل در باره تشيع به ميان آمد. البته ((پرفسور هنرى كربن )) از دانشگاه ((سوربن )) خدمات ارزنده اى در معرفى تفكر شيعه انجام داده اند ليكن اولاً: آثار ايشان به زبان فرانسه در سطحى بسيار بالاست و ثانياً: با عرفان و حكمت سر و كار دارد و جوانب عمومى تر دين را مطرح نمى سازد. دو سه كتاب و رساله ديگر كه به زبان انگليسى موجود است اكثرا تراوش فكر چند مبلغ مسيحى است كه عمر خود را صرف از بين بردن تشيع و رد آن كرده اند.
اتفاقا يكى دو سال بعد، در تابستان 1964 ((پرفسور مورگان )) به ايران آمد، در آن هنگام اين جانب افتخار تلمذ در محضر استاد ارجمند ((علامّه سيد محمد حسين طباطبائى )) را داشت و هفته اى چند بار به ((دركه )) به خانه تابستانى ايشان مشرف شده و از خرمن دانش بى كرانشان خوشه اى چند مطابق با استعداد محدود خود مى چيد. روزى به اتفاق آقاى مورگان خدمت علامه طباطبائى رسيديم . از اولين لحظه ، حضور معنوى و روحانيت علامه طباطبائى ، پرفسور مورگان را شيفته خود ساخت و استاد مورگان فورا احساس كرد كه در حضور شخصى قرار گرفته است كه علم و حكمت را از مرحله فكر به مقام عمل رسانيده و آنچه مى گويد چشيده و پيموده است . در كوچه هاى تنگ و خاكى و در عين حال پرلطف ((دركه )) در مراجعت از محضر استاد، فورا طرح نگارش يك سلسله كتاب در باره شيعه براى مردم مغرب زمين توسط علامه طباطبائى و با همكارى اين جانب ، مطرح گرديد و چندى بعد برنامه كار پى ريزى شد و استاد بزرگوار در عرض سه سال بعد، دو اثر پر ارزش كه يكى كتاب فعلى و ديگرى ((قرآن از نظر شيعه )) است به رشته تحرير درآورد و با اين عمل ، خدمت بزرگى بر خدمات فراوانى كه به علم و دانش اسلامى كرده است افزود.
نظرات شما عزیزان: